Ik zou niet willen zeggen dat de menopauze ‘hip’ is, maar het is een feit dat er de laatste tijd steeds meer aandacht aan wordt besteed in de media. Zo is er ook dit jaar (van 17 t/m 22 april) weer een Week van de overgang, om aandacht te geven aan wat het inhoudt en wat je ermee kunt doen. Ooit ontstaan vanuit het inzicht dat veel vrouwen er eigenlijk weinig van afweten, terwijl het toch een flinke (en belangrijke!) periode van hun leven beslaat.
Wanneer begint en eindigt de overgang?
De periode vanaf ongeveer het 40e jaar tot ruim na het 55e jaar in het leven van een vrouw staat in het teken van ontdekken wie je bent, wat je werkelijk wilt in het leven en ja, ook in het teken van hormonale veranderingen. Gemiddeld vindt de menopauze (de laatste menstruatie) plaats rond het 51e jaar, maar het geheel aan hormonale veranderingen neemt veel meer jaren in beslag dan we ons meestal realiseren. De perimenopauze (de periode vanaf het begin van de hormonale veranderingen tot aan het einde daarvan) start vanaf ongeveer het 40e jaar en kan duren tot na het 60e jaar.
Hoewel veel artsen bij een vrouw van begin 40 met onduidelijke klachten nog niet meteen aan de overgang denken, kan dat zeker meespelen. Maar ook kan een vrouw van tegen de 60, die haar laatste menstruatie al jaren geleden gehad heeft, nog volop last hebben van de kenmerkende overgangsklachten.
Overgangsklachten
De bekende opvliegers en nachtelijke zweetaanvallen komen veelvuldig voor, maar ook andere klachten zoals gewrichtspijnen, mistig hoofd, vergeetachtigheid, slecht slapen en een korter lontje horen in het lijstje met menopauzeklachten. Om nog maar niet te spreken van totaal geen zin meer hebben in seks, mede door een superdroge vagina.
Niet fijn – net nu we onze carrière en het opvoeden van de kinderen een beetje op de rit hebben, worden we lastiggevallen door ons eigen lichaam dat ons in de steek laat!
Hormonale substitutie – waarom zou je?
Nog te vaak worden vrouwen die met overgangsklachten bij hun huisarts komen naar huis gestuurd met ‘het hoort er allemaal bij’ en ‘het gaat vanzelf weer over’. Met andere woorden: leer er maar mee leven. Terwijl dat echt niet per se hoeft, omdat de klachten in de meeste gevallen te verhelpen zijn met hormonale substitutie en/of leefstijladviezen.
Onze levensverwachting als vrouw is de laatste decennia sterk toegenomen. Waar vrouwen begin vorige eeuw niet veel ouder werden dan 55 en dus heel weinig postmenopauzale jaren kenden, kunnen de meeste van ons nu rekenen op een aantal verjaardagen in de 80. Waarmee we meteen een andere goede reden voor hormonale substitutie te pakken hebben: preventie van een aantal aan ouderdom gerelateerde ziekten, zoals hart- en vaatziekten (nog steeds doodsoorzaak nummer 1 bij vrouwen), cognitieve achteruitgang (dementie komt bij vrouwen veel vaker voor dan bij mannen), en osteoporose (met als gevolg botbreuken met daaraan gerelateerde sterfte) (ook osteoporose komt significant vaker voor bij vrouwen dan bij mannen).
Waarmee ik niet wil zeggen dat elke vrouw in de menopauze ‘aan de hormonen’ moet, maar het is tenminste eerlijk om goede voorlichting te geven en de vrouw zelf te laten kiezen.
“Hoe zit dat dan met het borstkankerrisico?”
Dat is een vraag die ik heel vaak krijg. Want daar heeft iedereen het over zodra je over hormonale substitutie in de overgang begint (bij het voorschrijven van orale anticonceptie vraagt overigens niemand zich dat af).
De ‘slechte naam’ van hormonale substitutie is ontstaan door publicatie van de resultaten van de ‘Women’s health initiative’-studie in 2002, waarbij gesteld werd dat het risico op borstkanker sterk verhoogd werd door hormonale substitutie. Inmiddels zijn deze beweringen achterhaald maar op de een of andere manier blijven hangen in de hoofden van de meeste artsen.
De huidige consensus is dat vrouwen die geen verleden met borstkanker hebben, gedurende 5 jaar veilig hormonale substitutie kunnen gebruiken. Na deze 5 jaar stijgt het risico op het ontstaan van borstkanker heel licht, waarbij het weer daalt wanneer de hormonale substitutie gestopt wordt. Maar ook na deze 5 jaar kan het zinvol zijn om de hormonale substitutie toch voort te zetten, als er een zorgvuldige afweging gemaakt wordt over de voors en tegens. Als er bijvoorbeeld sprake is van een verhoogd risico op osteoporose, kan een vrouw ervoor kiezen om de hormonale substitutie te blijven gebruiken, mits zij een leefstijl heeft waarbij het risico op borstkanker gering is (wist je dat bij een glas alcohol per dag het risico op borstkanker met 10% omhooggaat?).
Substitutie met bio-identieke hormonen
Mijn voorkeur bij het gebruik van hormonale substitutie gaat uit naar substitutie met bio-identieke hormonen, dat wil zeggen hormonen die wat chemische samenstelling betreft gelijk zijn aan de hormonen die je lichaam zelf altijd gemaakt heeft. En dan nog in de laagst mogelijke dosering. Er wordt meestal een combinatie gegeven van beide vrouwelijke hormonen: oestradiol en progesteron. Oestradiol is het hormoon dat de meeste van de typische menopauzeklachten aanpakt en bescherming biedt tegen aan ouderdom gerelateerde ziekten. Progesteron bevordert de ontspanning en een goede slaap (heel fijn!), en zorgt er tevens voor dat het slijmvlies van de baarmoeder niet steeds dikker wordt. De dosering kan soms even zoeken zijn, maar uiteindelijk vinden de meeste vrouwen een voor hen geschikte mix van beide hormonen.
En je leefstijl? Het gebruik van hormonale substitutie is niet het wondermiddel waardoor alle klachten en veranderingen in de perimenopauze als sneeuw voor de zon verdwijnen. Je zult zelf ook ‘aan de bak’ moeten met je voeding (zo veel mogelijk plantaardig en zo min mogelijk ‘junk’), lichaamsbeweging (krachttraining staat met stip op nummer 1!!), het aanpakken van stress en het bevorderen van een gezonde slaap.
De week van de overgang
Kijk op deweekvandeovergang.nl voor meer informatie over wat er in de week van de overgang wordt georganiseerd en waar je terecht kunt om mee te praten en/of meer te weten te komen over de overgang. Uiteraard kun je ook in onze kliniek terecht; niet voor niets heb ik me gespecialiseerd in hormonale substitutie en werk ik nauw samen met Gonny Hobbel, die op haar beurt gespecialiseerd is in de werking van hormonen.
Als je wilt weten wat voor jou de meest geschikte manier is om met de overgang om te gaan, maak dan gerust een afspraak.
